Φτιάξτε κέντρα αριστείας

Photo: saturns-stingray/Flickr

Ο εχθρός πολλών μεταρρυθμίσεων στην εκπαίδευση δεν είναι μόνο τα αρθριτικά, που έχουν ενσταλάξει στον κοινωνικό σχηματισμό τα άλατα από τους επαγγελματίες συνδικαλιστές του δημόσιου τομέα, την πελατειακή πολιτική και την κομματική διοίκηση. Είναι και το «σύνδρομο Παπανούτσου». Οι περισσότεροι υπουργοί Παιδείας, τα τελευταία 30 χρόνια, κατατρύχονται από το σύνδρομο να ξεπεράσουν τον μύθο - και την περί αυτόν μυθολογία - του συνεργάτη του Γεωργίου Παπανδρέου και να δώσουν το όνομά τους σε μια μεταρρύθμιση συνολική σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Η φιλοδοξία ευγενής. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις, στα πολλά μέτωπα, που άνοιξαν ταυτόχρονα, αναλώθηκε το πολιτικό κεφάλαιο των μεταρρυθμιστών. Επιπλέον αναδείχθηκε και η αδυναμία ενός μεταρρυθμιστικού σχεδίου, το οποίο εστιάζει, αλλά και εξαντλείται, σε μια κεντρική ρύθμιση. Όλα τα Πανεπιστήμια θα λειτουργούν με αυτό το θεσμικό πλαίσιο, σε όλα τα Λύκεια θα ισχύουν αυτές οι αλλαγές κ.ο.κ. Σε μια κεντρική ρύθμιση η διαπραγμάτευση γίνεται από τους κεντρικούς εκπροσώπους/διαχειριστές εξουσίας και δύναμης - από δω το υπουργείο, από κει οι συνδικαλιστές, πιο κει τα κόμματα, κάπου στο βάθος η κοινωνία, την οποία όλοι επικαλούνται στη γενικότητά της, όχι για να λάβουν υπόψη τις κοινωνικές ανάγκες, αλλά για να τις αγνοήσουν. Ακόμα και οι νόμοι που πέρασαν και άρχισαν να εφαρμόζονται, αποδυναμώθηκαν στις «μεταβατικές διατάξεις», υπονομεύτηκαν από τροπολογίες εδώ κι εκεί.
Προφανώς η αποτυχία των μέχρι σήμερα μεταρρυθμιστικών σχεδίων συνιστά μιαν ήττα της Πολιτικής. Μιας ορισμένης πολιτικής αντίληψης, όμως: της κεντρικής θεσμικής ρύθμισης γενικής ισχύος και της παραγνώρισης της αξίας να εισαχθούν παράλληλοι θεσμοί σε νέα ιδρύματα και σχολικές μονάδες. Το ασφυκτικό συνταγματικό πλαίσιο, η συγκεντρωτική δομή και λειτουργία του ίδιου του υπουργείου Παιδείας και η φιλοδοξία των πολιτικών να ανταποκριθούν σε γενικής φύσεως πολιτικά προτάγματα, συγκροτούν τις ορίζουσες, εντός των οποίων εγκλωβίστηκε, ως πρόσφατα, η μεταρρυθμιστική πνοή. Τώρα προστέθηκε και η δημοσιονομική ένδεια, η οποία επιβάλλει συγχωνεύσεις σχολικών μονάδων η το σχέδιο Αθηνά στην τριτοβάθμια. Ας γίνει, όμως, μια αναγκαία και χρήσιμη διάκριση ανάμεσα στο νοικοκύρεμα και την εξοικονόμηση πόρων από τη μια και στη μεταρρύθμιση από την άλλη. Βεβαίως και πρέπει σχολειά με 20 μαθητές να συγχωνευτούν με γειτονικά, αλλά και να σταματήσει το πάρτυ της σπατάλης με τα ΚΤΕΛ για τη μεταφορά μαθητών (Μόνο στην Αττική, μου έλεγε πριν από ένα χρόνο ο Γιάννης Σγουρός, το κόστος της ομαδικής μεταφοράς μαθητών είναι ακριβότερο από τη μίσθωση…ταξί).
Φυσικά και πρέπει να βρούμε μιαν άκρη πώς είναι δυνατόν ενώ έχουμε τη καλύτερη αναλογία διδασκόντων ανά μαθητή, όχι μόνο στην Ε.Ε, και τις χώρες του ΟΟΣΑ, αλλά και μεταξύ 65 χωρών σε ολόκληρο τον κόσμο, να έχουμε και τη μεγαλύτερη δαπάνη στο κλάσμα δάσκαλος/μαθητές, και το μικρότερο ωράριο εργασίας, αλλά και τους χαμηλότερους μισθούς εκπαιδευτικών. Την ίδια ώρα, αν στη δημόσια δαπάνη προσθέσουμε την ιδιωτική δαπάνη των οικογενειών τότε είμαστε οι παγκόσμιοι πρωταθλητές σε έξοδα χωρίς αντίκρισμα. Ασφαλώς δεν μπορεί να έχουμε τόσα πολλά διεσπαρμένα Πανεπιστήμια και τμήματα απίθανου γνωστικού αντικειμένου-μέχρι τμήματα προπτυχιακών σπουδών Επιστημολογίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών. Όμως, αν κρίνω πώς το ήδη κολοβό αρχικό σχέδιο Αθηνά ακρωτηριάζεται μια στις Σέρρες, δύο στην Κεφαλονιά και τρεις στη Χαλκίδα, τότε είναι φανερό ότι πρέπει, τουλάχιστον, να αποδραματοποιηθεί η Αθηνά. Να πούμε μαζευόμαστε γιατί διαφορετικά θα κλείσουμε. Και το συμμάζεμα να γίνει με αρχές και κριτήρια. Αλλιώς θα γίνει κωμωδία. Πρέπει να ομολογήσω ότι το ερέθισμα για τις διαπιστώσεις αυτές ήρθε από δυο ειδήσεις, μια κακή, και μια καλή. Η κακή: η ΟΛΜΕ απορρίπτει το σχέδιο αξιολόγησης εκπαιδευτικών. Τι είχες Γιάννη, τι είχα πάντα. Η καλή: επανιδρύονται τα πρότυπα και πειραματικά σχολεία. Ας γίνει, λοιπόν, ό,τι μπορεί να γίνει με την ΟΛΜΕ στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών- η ήττα της Πολιτικής, να εξηγούμαστε- και ας δούμε αν τα πρότυπα και πειραματικά σχολεία μπορούν να γίνουν και μεταρρυθμιστικοί μοχλοί και ένα πείραμα παράλληλης συνύπαρξης παλαιών δομών και νέων θεσμών. Ναι, να γίνουν κέντρα αριστείας, τα έχουμε ανάγκη. Ας ξεκινήσουμε μετρημένα με λίγα σχολεία. Ένα σε κάθε περιφέρεια, πέντε στην Αττική και δύο στη Θεσσαλονίκη; Μπορεί να είναι και πολλά για αρχή. Ας ανακαλέσει το υπουργείο τη δικτατορία του ενιαίου ωρολογίου και αναλυτικού προγράμματος και ας ενθαρρυνθούν πειραματισμοί. Και στο εκπαιδευτικό περιεχόμενο και στη μέθοδο διδασκαλίας και στην διοικητική δομή και λειτουργία, όπως, π.χ., η αποδοχή ιδιωτικών χορηγιών, η πρόσληψη διοικητικών υπαλλήλων.
Οι καθηγητές και οι μαθητές να επιλέγονται με εξετάσεις στα περισσότερα σχολεία, ώστε να συγκεντρωθεί το καλύτερο δυναμικό και από τις δύο πλευρές. Άριστοι διδάσκοντες, άριστοι μαθητές. Σε ορισμένα ας πειραματιστούμε διαφορετικά. Να είναι οι μαθητές μιας οποιασδήποτε γειτονιάς, αλλά οι καθηγητές να επιλέγονται με διαγωνισμό. Να δοθούν κίνητρα στους καθηγητές για να ενταχθούν στο δυναμικό των νέων σχολείων.
Τι και αν δεν έχουμε λεφτά; Μικρό κίνητρο είναι μετά από μια τετραετή θητεία και αξιολόγηση στο τέλος οι αριστείς καθηγητές να παίρνουν εκπαιδευτική άδεια, η/και προτεραιότητα για υποτροφία από τις διμερείς εκπαιδευτικές συμβάσεις η να είναι υποψήφιοι για θέσεις πενταετούς θητείας Γ.Γ. στο υπουργείο; Κίνητρα δεν είναι μόνο τα λεφτά. Κίνητρο είναι κάθε τι, που αγγίζει και κολακεύει τη φιλοδοξία κάθε κανονικού ανθρώπου για κοινωνική αναγνώριση και επαγγελματική πρόοδο. Σε δεύτερο στάδιο, ας ανοίξουν οι διαδικασίες ένταξης και άλλων σχολικών μονάδων στο καθεστώς των προτύπων-πειραματικών. Και άλλων, όχι όλων. Ποιών; Εκείνων, των οποίων οι εκπαιδευτικοί θα έχουν αποδεχτεί ένα απαιτητικό σύστημα αξιολόγησης.
Μου έχει κολλήσει στο μυαλό το τέχνασμα του Καποδίστρια. Όταν μοίρασε δωρεάν πατάτες και πατατόσπορο δεν ενδιαφέρθηκε κανείς. Τζάμπα πράμα μπορεί να έχει αξία; Όταν έβαλε ένοπλη φρουρά να προστατεύει νυχθημερόν τον πολύτιμο καρπό από τους κλέφτες, το τζάμπα πήρε αξία κι έκανε φτερά. Λες;

protagon.gr