Διαταραχές άγχους στην παιδική ηλικία
Συνεπώς, είναι φυσιολογικό για ένα βρέφος 7 μηνών να φαίνεται θορυβημένο όταν συναντά ξένους. Επίσης, είναι φυσιολογικό για τα παιδιά να μη θέλουν να κοιμηθούν μόνα στο υπνοδωμάτιό τους. Δυστυχώς, μερικά παιδιά κυριεύονται από υπερβολικό άγχος ή αγχώνονται από καταστάσεις που δεν θα έπρεπε λογικά να τα αναστατώνουν. Σε αυτή την περίπτωση θεωρείται ότι το παιδί πάσχει από «αγχώδη διαταραχή». Οι αγχώδεις διαταραχές είναι συνήθεις.
Το 5-10% των παιδιών υποφέρει κάποια στιγμή από αγχώδη διαταραχή. Όταν το άγχος επιτείνεται κωλύοντας τόσο τη φυσιολογική λειτουργία όσο και την κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού, πρέπει να αναζητήσετε βοήθεια.
Πώς ταξινομούνται οι αγχώδεις διαταραχές;
Το άγχος κατατάσσεται σε διάφορους υποτύπους. Κάποιοι αλληλεπικαλύπτονται, με αποτέλεσμα πολλά παιδιά που εμφανίζουν αρχικά μια συγκεκριμένη μορφή αγχώδους διαταραχής (π.χ. την αγχώδη διαταραχή αποχωρισμού), να αναπτύσσουν αργότερα και κάποια άλλη (π.χ. τη σχολική φοβία). Αναφέρονται επιγραμματικά ορισμένες αγχώδεις διαταραχές:
- αγχώδης διαταραχή αποχωρισμού
- κοινωνική φοβία
- γενικευμένη αγχώδης διαταραχή
- ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή
- συγκεκριμένες φοβίες
- διαταραχή μετατραυματικού στρες
- κρίσεις πανικού
Ενίοτε, ένα παιδί που, σε γενικές γραμμές, μπορεί να διαχειριστεί το άγχος του, εκρήγνυται και εμφανίζει κρίση πανικού. Κατά την κρίση, το παιδί ιδρώνει, εμφανίζει ταχυσφυγμία και κοφτή, ρηχή αναπνοή, ενώ κυριεύεται από αίσθημα πανικού. Μερικές μορφές άγχους φαίνεται να είναι συνέπεια ενός ιδιαίτερα στρεσογόνου συμβάντος, όπως ο θάνατος ενός γονιού ή η παρεύρεση σε ένα ατύχημα (διαταραχή οξέος στρες και διαταραχή μετατραυματικού στρες). Κάποιες φορές, το άγχος συνυπάρχει με άλλα προβλήματα, όπως η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής ή η κατάθλιψη.
Τέλος, ορισμένες αγχώδεις διαταραχές καθορίζονται από τον τρόπο με τον οποίο το άτομο αντιμετωπίζει το στρες. Στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, το παιδί πρέπει να ακολουθήσει ένα αυστηρό, δομημένο πρόγραμμα, ειδάλλως θα καθηλωθεί από τις εμμονές και τους φόβους του.
Πώς αντιμετωπίζονται οι αγχώδεις διαταραχές;
Αν το παιδί φαίνεται καλά σε γενικές γραμμές και προοδεύει ικανοποιητικά, το ήπιο παροδικό άγχος αντιμετωπίζεται επαρκώς με ελάχιστη επιπλέον υποστήριξη, καθησυχασμό και ενθάρρυνση. Αν το παιδί είναι συνεσταλμένο, θα πρέπει να αποδεχτείτε την ιδιοσυγκρασία του και να ανταποκριθείτε στο συμπεριφορικό του προφίλ.
Στη ζωή υπάρχουν «επιφυλακτικά» και «παρορμητικά» άτομα. Δώστε στο παιδί σας χρόνο να αισθανθεί άνετα σε μια νέα κατάσταση. Τόσο εσείς όσο και οι δάσκαλοι πρέπει να βοηθήσετε το παιδί να καλλιεργήσει την αυτοπεποίθησή του και να βιώσει τη ζωή με τον δικό του ρυθμό. Ωστόσο, αν θεωρείτε ότι το παιδί σας είναι αδικαιολόγητα αγχωμένο, συμβουλευθείτε τον παιδίατρο.
Πολλές φαινομενικά αγχώδεις συμπεριφορές, όπως οι εφιάλτες ή το παροδικό άγχος κατά τον αποχωρισμό από τους γονείς, αποτελούν φυσιολογικό εξελικτικό στάδιο του παιδιού. Ο παιδίατρος θα σας καθησυχάσει ή θα σας προτείνει να ζητήσετε βοήθεια για την αγχώδη διαταραχή που εμποδίζει το παιδί να χαρεί τη ζωή. Πολλές οικογένειες ζητούν εύκολα βοήθεια για σωματικά προβλήματα, αλλά δυσκολεύονται να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό για τα ψυχικά ζητήματα.
Αυτή η στάση είναι εσφαλμένη. Ζητήστε βοήθεια!
Οι αγχώδεις διαταραχές πρέπει να αντιμετωπίζονται με πνεύμα συνεργασίας και τη συμμετοχή του παιδιού, της οικογένειας, του σχολείου, του γιατρού και του ψυχοθεραπευτή. Η θεραπεία βασίζεται στην ψυχοθεραπεία και, ενίοτε, στη φαρμακοθεραπεία. Καμία από αυτές τις δύο παρεμβάσεις δεν πρέπει να σας τρομάζει. Μια από τις πιο επιτυχημένες ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις για τις αγχώδεις διαταραχές είναι η γνωσιακή-συμπεριφοριστική θεραπεία.
Σε αυτή τη μέθοδο, το παιδί μαθαίνει να αναγνωρίζει και να κατανοεί καλύτερα τις σκέψεις που το αγχώνουν. Χρησιμοποιώντας διάφορες συμπεριφοριστικές τεχνικές, συνήθως σε διάστημα 10-20 εβδομάδων, ο θεραπευτής βοηθάει το παιδί να αναπτύξει βελτιωμένες αντιδράσεις στα ερεθίσματα που του προκαλούν άγχος. Η γνωσιακή-συμπεριφοριστική θεραπεία μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, τη διαταραχή μετατραυματικού στρες και την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.
Άλλες ενδεικνυόμενες θεραπείες είναι η χαλάρωση, οι αναπνευστικές ασκήσεις και η συστηματική απευαισθητοποίηση, που στοχεύει στην υπέρβαση μιας φοβίας με τη σταδιακά αυξανόμενη έκθεση στο ερέθισμα που προκαλεί τη φοβία. Κανένας γονιός δεν θέλει να δίνει στο παιδί του φάρμακα, ειδικά χάπια για την τροποποίηση της συμπεριφοράς. Εντούτοις, σε ορισμένες περιστάσεις η καλύτερη αντιμετώπιση της αγχώδους διαταραχής είναι η φαρμακοθεραπεία σε συνδυασμό με την ψυχοθεραπεία.
Ορισμένα φάρμακα, γνωστά ως εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs), είναι αποτελεσματικά για την αντιμετώπιση πολλών μορφών άγχους. Μεταξύ των ευρύτερα χρησιμοποιούμενων SSRI είναι η φλουοξετίνη, η σερτραλίνη, η παροξετίνη, η κιταλοπράμη και η φλουβοξαμίνη.
Σε πολλές περιστάσεις, τα SSRI αντικαθιστούν τις βενζοδιαζεπίνες, όπως η διαζεπάμη και η λοραζεπάμη. Ωστόσο, ανάλογα με την περίπτωση, οι βενζοδιαζεπίνες είναι ωφέλιμες, αφού απαιτούνται μερικές εβδομάδες μέχρις ότου αρχίσουν να λειτουργούν τα SSRI, τα οποία έχουν, μάλιστα, συνδεθεί με προσωρινή αρχική επιδείνωση του άγχους. Μερικοί γονείς δεν ανησυχούν για τις παρενέργειες των «φυσικών φαρμάκων» και συχνά αντικαθιστούν τα συμβατικά, συνταγογραφημένα φάρμακα με βότανα. Δυστυχώς, η αποτελεσματικότητα των βοτάνων δεν έχει αποδειχθεί σε μεγάλης έκτασης, διεξοδικές έρευνες.
Ενίοτε προκύπτουν παρενέργειες από τη χορήγηση βοτάνων, οι οποίες μπορεί, μάλιστα, να είναι σοβαρές. Όταν τα βότανα χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση παθήσεων, πρέπει να θεωρούνται φάρμακα και να χορηγούνται με τα ίδια κριτήρια που καθορίζουν και τη χορήγηση των συμβατικών φαρμάκων.
Τι συμβαίνει στα παιδιά που πάσχουν από αγχώδεις διαταραχές;
Το παροδικό ήπιο άγχος παρέρχεται ύστερα από 1-2 μήνες. Τα παιδιά που έχουν σοβαρές αγχώδεις διαταραχές, εμφανίζουν βελτίωση με τον καιρό. Ωστόσο, ένα αξιοσημείωτα υψηλό ποσοστό (30%) εμφανίζει κάποιο άλλο ψυχιατρικό πρόβλημα (συχνά κάποια διαφορετική μορφή άγχους). Επιπλέον, η κατάθλιψη είτε συνυπάρχει με τις αγχώδεις διαταραχές είτε εμφανίζεται ως συνέπειά τους. Επομένως, αυτό το ζήτημα πρέπει να αντιμετωπιστεί δεόντως από εσάς και την ομάδα που επιβλέπει το παιδί. Τέλος, τα παιδιά που έχουν κοινωνικό άγχος, διατρέχουν τον κίνδυνο να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στις κοινωνικές τους σχέσεις σε μεταγενέστερες φάσεις της ζωής τους. Πρέπει να καταλάβετε ότι τα παιδιά χρειάζονται την απαραίτητη βοήθεια, ώστε να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση και υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις.
Οι αγχώδεις διαταραχές πρέπει να αντιμετωπίζονται με πνεύμα συνεργασίας και τη συμμετοχή του παιδιού, της οικογένειας, του σχολείου, του γιατρού και του ψυχοθεραπευτή. Η θεραπεία βασίζεται στην ψυχοθεραπεία και, ενίοτε, στη φαρμακοθεραπεία. Καμία από αυτές τις δύο παρεμβάσεις δεν πρέπει να σας τρομάζει. Μια από τις πιο επιτυχημένες ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις για τις αγχώδεις διαταραχές είναι η γνωσιακή-συμπεριφοριστική θεραπεία.
Σε αυτή τη μέθοδο, το παιδί μαθαίνει να αναγνωρίζει και να κατανοεί καλύτερα τις σκέψεις που το αγχώνουν. Χρησιμοποιώντας διάφορες συμπεριφοριστικές τεχνικές, συνήθως σε διάστημα 10-20 εβδομάδων, ο θεραπευτής βοηθάει το παιδί να αναπτύξει βελτιωμένες αντιδράσεις στα ερεθίσματα που του προκαλούν άγχος. Η γνωσιακή-συμπεριφοριστική θεραπεία μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, τη διαταραχή μετατραυματικού στρες και την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.
Άλλες ενδεικνυόμενες θεραπείες είναι η χαλάρωση, οι αναπνευστικές ασκήσεις και η συστηματική απευαισθητοποίηση, που στοχεύει στην υπέρβαση μιας φοβίας με τη σταδιακά αυξανόμενη έκθεση στο ερέθισμα που προκαλεί τη φοβία. Κανένας γονιός δεν θέλει να δίνει στο παιδί του φάρμακα, ειδικά χάπια για την τροποποίηση της συμπεριφοράς. Εντούτοις, σε ορισμένες περιστάσεις η καλύτερη αντιμετώπιση της αγχώδους διαταραχής είναι η φαρμακοθεραπεία σε συνδυασμό με την ψυχοθεραπεία.
Ορισμένα φάρμακα, γνωστά ως εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs), είναι αποτελεσματικά για την αντιμετώπιση πολλών μορφών άγχους. Μεταξύ των ευρύτερα χρησιμοποιούμενων SSRI είναι η φλουοξετίνη, η σερτραλίνη, η παροξετίνη, η κιταλοπράμη και η φλουβοξαμίνη.
Σε πολλές περιστάσεις, τα SSRI αντικαθιστούν τις βενζοδιαζεπίνες, όπως η διαζεπάμη και η λοραζεπάμη. Ωστόσο, ανάλογα με την περίπτωση, οι βενζοδιαζεπίνες είναι ωφέλιμες, αφού απαιτούνται μερικές εβδομάδες μέχρις ότου αρχίσουν να λειτουργούν τα SSRI, τα οποία έχουν, μάλιστα, συνδεθεί με προσωρινή αρχική επιδείνωση του άγχους. Μερικοί γονείς δεν ανησυχούν για τις παρενέργειες των «φυσικών φαρμάκων» και συχνά αντικαθιστούν τα συμβατικά, συνταγογραφημένα φάρμακα με βότανα. Δυστυχώς, η αποτελεσματικότητα των βοτάνων δεν έχει αποδειχθεί σε μεγάλης έκτασης, διεξοδικές έρευνες.
Ενίοτε προκύπτουν παρενέργειες από τη χορήγηση βοτάνων, οι οποίες μπορεί, μάλιστα, να είναι σοβαρές. Όταν τα βότανα χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση παθήσεων, πρέπει να θεωρούνται φάρμακα και να χορηγούνται με τα ίδια κριτήρια που καθορίζουν και τη χορήγηση των συμβατικών φαρμάκων.
Τι συμβαίνει στα παιδιά που πάσχουν από αγχώδεις διαταραχές;
Το παροδικό ήπιο άγχος παρέρχεται ύστερα από 1-2 μήνες. Τα παιδιά που έχουν σοβαρές αγχώδεις διαταραχές, εμφανίζουν βελτίωση με τον καιρό. Ωστόσο, ένα αξιοσημείωτα υψηλό ποσοστό (30%) εμφανίζει κάποιο άλλο ψυχιατρικό πρόβλημα (συχνά κάποια διαφορετική μορφή άγχους). Επιπλέον, η κατάθλιψη είτε συνυπάρχει με τις αγχώδεις διαταραχές είτε εμφανίζεται ως συνέπειά τους. Επομένως, αυτό το ζήτημα πρέπει να αντιμετωπιστεί δεόντως από εσάς και την ομάδα που επιβλέπει το παιδί. Τέλος, τα παιδιά που έχουν κοινωνικό άγχος, διατρέχουν τον κίνδυνο να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στις κοινωνικές τους σχέσεις σε μεταγενέστερες φάσεις της ζωής τους. Πρέπει να καταλάβετε ότι τα παιδιά χρειάζονται την απαραίτητη βοήθεια, ώστε να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση και υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις.
ipaideia
Σχόλια